Vaker gratis lidmaatschap in bibliotheken voor 18-plussers

Steeds meer bibliotheken bieden een gratis lidmaatschap aan voor volwassenen. Twee jaar geleden was dit in 18% van de gemeenten het geval, inmiddels is dat aantal verdubbeld. Dat blijkt uit een recent onderzoek van onze collega en bestuurssecretaris Mark Deckers. Bibliotheken verlengen steeds vaker het gratis lidmaatschap, wat het ledenaantal en het gebruik van diensten vergroot. Deze ontwikkeling is niet alleen goed nieuws voor bibliotheken, maar ook voor de samenleving als geheel. Gratis lidmaatschap draagt bij aan een geletterde samenleving, een leven lang leren en digitale inclusie – drie speerpunten uit het Bibliotheekconvenant 2024-2027.

Een bibliotheek voor iedereen

Veel bibliotheken verlengen het gratis lidmaatschap tot 23, 27 of zelfs 30 jaar. Volgens Mark speelt dit een belangrijke rol in het behoud van leden: ‘Met 18 jaar feliciteren we onze inwoners met hun verjaardag en zeggen we dat ze vanaf nu moeten betalen voor de bibliotheek. Je ziet vanaf die leeftijd het aantal leden sterk afnemen.’

Bibliotheek Zuid-Hollandse Eilanden in Spijkernisse biedt al jaren een gratis abonnement voor 18-plussers aan. ‘We zagen dat heel veel jongeren vlak voordat ze 18 werden afhaakten. Ze konden dat tientje of die twintig euro per jaar niet betalen of hadden het er niet voor over’, vertelt directeur Victor Thissen aan de NOS. Sinds het gratis lidmaatschap steeg het aantal leden tussen de 18 en 30 jaar met 5700.

Ook in Overijssel en Gelderland werken bibliotheken met een gratis lidmaatschap voor volwassenen. Bijvoorbeeld Bibliotheek Twente en Rozet in Arnhem. Ook zij zien een toename in leden en een bredere betrokkenheid bij hun activiteiten. ‘Het is slecht gesteld met de leesvaardigheid en leesmotivatie van 18+’ers, dus het is belangrijk om de drempel te verlagen’, vertelt Frederique Westera van Bibliotheek Twente aan de NOS.

Koppeling met het Bibliotheekconvenant

Het gratis lidmaatschap sluit naadloos aan bij de ambities uit het Bibliotheekconvenant. Hierin spraken het Rijk, provincies, gemeenten en de bibliotheeksector af om het bereik en gebruik van bibliotheken te vergroten. Daarbij wordt expliciet benoemd dat het uitbreiden van gratis lidmaatschappen een middel kan zijn om dit doel te bereiken.

Binnen de pijlers van het convenant draagt deze trend bij aan:

• Een geletterde samenleving: Door jongeren en jongvolwassenen langer aan het lezen te houden, helpt de Bibliotheek bij het voorkomen van laaggeletterdheid.
• Een leven lang leren: Gratis toegang tot boeken, cursussen en activiteiten stimuleert continue ontwikkeling, ook buiten het formele onderwijs.
• Digitale inclusie: Bibliotheken spelen een steeds grotere rol in digitale vaardigheden, bijvoorbeeld via het Informatiepunt Digitale Overheid (IDO) en computercursussen. Gratis lidmaatschap verlaagt de drempel om deze diensten te gebruiken.

Wat betekent dit voor het bibliotheeknetwerk?

Als partner van bibliotheken in Gelderland en Overijssel moedigt Rijnbrink deze ontwikkeling aan. De Bibliotheek is een essentiële schakel in het toegankelijk maken van kennis en cultuur voor iedereen, ongeacht leeftijd of financiële situatie. Wij zien dat bibliotheken die deze stap zetten, niet alleen hun ledenbestand uitbreiden, maar ook sterker worden als maatschappelijk-educatieve voorziening.

Rijnbrink staat klaar om bibliotheken te helpen bij het uitbreiden van een gratis lidmaatschap. We denken strategisch mee over de mogelijkheden en kunnen ook het bibliotheeksysteem hierop aanpassen. Wil je als bibliotheek meer weten over deze ontwikkeling en hoe wij kunnen ondersteunen? Neem gerust met ons op.