Na 43 jaar tijd voor een nieuw hoofdstuk voor Tineke Datema
Positief kritisch, betrouwbaar, scherp, zorgvuldig en compleet. En vooral een warm mens die goed aanvoelt waar een Bibliotheek mee geholpen is. Dat is hoe collega’s Tineke Datema omschrijven. Maar liefst 43 jaar werkt Tineke in de bibliotheeksector. Nu vindt ze het tijd om het stokje over te dragen en gaat ze per 1 december 2022 genieten van haar prepensioen. Tijd voor een goed gesprek, want iemand met zo’n staat van dienst heeft veel te vertellen.
Na haar opleiding tot assistent-bibliothecaris startte Tineke op haar negentiende bij de Provinciale Bibliotheekcentrale Groningen (PBC). ‘Ik ben bibliothecaris geworden omdat ik van lezen houd. Een boek is een middel om contact te leggen en je horizon te verbreden. Dat is mijn drive.’
Een jaar later was ze al hoofd van twee dorpsbibliotheken. ‘Het leuke van zo’n dorpsbibliotheek is dat je alles doet. Van collectioneren tot klassenbezoeken, van schrijvers ontvangen tot het aansturen van vrijwilligers.’ Na een paar jaar wilde Tineke wat anders. Ze begon bij CBD West Overijssel, de voorganger van de Overijsselse Bibliotheek Dienst. Daar hield ze zich bezig met collecties voor zorginstellingen en wissel- en reizende collecties. Vier jaar later startte ze bij de Bibliofoon, op de afdeling Inlichtingen.
Van Bibliofoon tot digitale catalogus
‘Het is nu bijna niet meer voor te stellen, maar vroeger, toen er nog geen internet was, kon je bellen met de Bibliofoon als je een vraag had. Dat was een initiatief van een aantal provinciale bibliotheek centrales. Mensen belden met de meest uiteenlopende vragen, van ‘wat is het adres van de Christelijke Caravanclub’ tot ‘van wie is dit gedicht’? En wij waren natuurlijk opgeleid om de antwoorden zo snel mogelijk te vinden. RTV Oost maakte er zelfs een programma van: “Kunnen kanaries kegelen?” Hilarisch was dat.’
Eind jaren tachtig begon de digitalisering. De papieren cataloguskaarten werden vervangen door een digitale bibliotheekcatalogus. Een hele stap. Begin jaren negentig leerden we bibliotheekmedewerkers om ook in deze digitale omgeving informatie te zoeken. En zo ging dat steeds verder.’
Anders, maar in de basis hetzelfde
Na de fusie van OBD met Biblioservice Gelderland werd Tineke adviseur bij Rijnbrink, bij het team dat nu Educatie, Cultuur en Samenleving (ECS) heet. Dat heeft ze tien jaar lang met volle overgave gedaan. Het betekende een omslag van de informatieve naar de educatieve kant. ‘Ik ben blij dat ik deze keuze gemaakt heb, daar zat veel ontwikkeling in. Ik vind het ook goed om te zien dat bibliotheken steeds meer naar buiten treden en zich richten op de maatschappelijke opgaven in de samenleving. De samenwerking binnen het bibliotheekstelsel werd op alle niveaus intensiever en dat heeft ons als branche sterker gemaakt vind ik. De Bibliotheek is anders, maar in de basis ook hetzelfde gebleven; iedereen moet de kans krijgen om mee te kunnen doen in de samenleving. Vroeger had je ook al alfabetiseringsgroepen en toen was er ook aandacht voor een leven lang ontwikkelen. En waar we nu aandacht hebben voor vluchtelingen uit Oekraïne, hadden we dat toen ook voor bootvluchtelingen uit Vietnam. En we hadden een Turkse collectie met een Turkse bibliothecaris.’
Hoogtepunten
Tineke zet zich al vanaf 2009 in voor leeskringen en dat sluit goed aan bij haar persoonlijke interesse. ‘In zo’n leeskring zie je wat een boek kan doen. Mensen komen in gesprek en na al die jaren zijn er heel wat vriendschappen gesloten. Dat sociale element, dat vind ik een mooi extraatje.’ Een ander hoogtepunt uit de loopbaan van Tineke is de samenwerking die tot stand kwam met de Belastingdienst. Landelijk sloten de Belastingdienst en de KB een convenant. Dat ging onder andere over spreekuren in de Bibliotheek, maar ook over het beschikbaar stellen van computers. En over het digitaal vaardiger maken van de inwoners met onder andere Digisterker. Dat gaf een impuls aan de samenwerking met andere partijen, mede omdat de Belastingdienst ook een goed lokaal netwerk had.
Advies voor de toekomst
‘Wat ik belangrijk vind is dat medewerkers van bibliotheken basiskennis hebben van waar de Bibliotheek voor staat en van de inhoud. Bij Jeugd en Onderwijs zie je dat er veel aandacht is voor het scholen van leesconsulenten. Bij volwassenen zie je dat minder. Ik ben blij dat er vanuit de branche initiatieven zijn voor een nieuwe bibliotheekopleiding.’
Voor haar opvolgers heeft Tineke ook een tip: ‘Ga de organisatie in en werk aan de samenhang tussen de diensten die Rijnbrink levert aan de bibliotheken en sluit aan bij de lokale vraag. Wees nieuwsgierig naar wat er allemaal gebeurt in ons werkveld, bij bibliotheken en partners. Maar bovenal, doe het op je eigen manier en passend in deze tijd.’
Bezige bij
Stilzitten is niets voor Tineke, ook niet na haar pensioen. ‘Het eerste waar ik me bij ga aansluiten is een groep mensen die ‘comforters’ maken voor mensen in vluchtelingenkampen. Dat zijn dekens gemaakt van oud textiel. Oh ja, ik wil ook graag een cursus biografisch schrijven volgen en een opleiding tot gids. En meer tijd voor tennis, wandelen, fietsen en creatieve bezigheden. En uiteraard ook meer tijd voor familie.’
Tineke: ‘Ik wil iedereen bedanken voor de prettige samenwerking. Succes voor de toekomst en houd de waarden van de Bibliotheek hoog!’