Fieldlab ‘Bed, Bad, Brood, Boek’ in noodopvang voor vluchtelingen

Meer mensen dan ooit tevoren zijn op de vlucht uit hun land, op zoek naar veiligheid en bescherming. Naast de vluchtelingenstroom die er al was, zijn er de mensen die de oorlog in Oekraïne ontvluchten. Alle 25 Nederlandse veiligheidsregio’s zoeken met spoed duizenden opvangplekken voor Oekraïense vluchtelingen.

Dat de bibliotheek in noodopvangcentra van toegevoegde waarde kan zijn voor de vluchtelingen én voor de gemeenschap, leren we uit de ervaring van OBGZ in de noodopvang Heumensoord. En deze ervaring mogen andere bibliotheken en Rijnbrink gebruiken bij het Fieldlab ‘Bed, Bad, Brood, Boek’. Daarmee willen we komen tot een goed concept, dat bibliotheken in de toekomst ook op andere opvanglocaties snel en efficiënt kunnen inzetten.

Rol van de bibliotheek in de noodopvang

De bibliotheek kan voor de mensen in deze opvang veel doen. Door te zorgen voor afleiding, vermaak, het bieden van leesplezier. Maar ook door de mensen kennis te laten maken met de Nederlandse taal. In die zin is de noodopvang eigenlijk een hele logische plek om als bibliotheek aanwezig te zijn.

Het geeft een mooie invulling aan onze maatschappelijke opgave om iedereen mee te kunnen laten doen in onze maatschappij. En dat laten we daarmee ook zien richting gemeente en andere partners. Bovendien kan het zorgen voor een positieve verbinding binnen je lokale gemeenschap.

Fieldlab

Bij Rijnbrink kijken we actief hoe we kansrijke initiatieven en innovaties in de bibliotheekbranche verder kunnen brengen, zodat bibliotheken daar regionaal en eventueel ook landelijk van kunnen profiteren; dat noemen we Fieldlabs. Het Fieldlab ‘Bed, Bad, Brood, Boek’ is een mooi voorbeeld. Noodopvangcentra worden namelijk voor (maximaal) zes maanden ingericht. Als je daar als bibliotheek een rol wilt vervullen vraagt dit dus om snel en efficiënt handelen.

Dan is het fijn als er een werkwijze ontwikkeld wordt waar andere bibliotheken gelijk mee aan de slag kunnen. Met dit Fieldlab willen we samen met een aantal bibliotheken uitproberen en leren. Want hoe geef je hier vorm en invulling aan je rol, passend bij de lokale situatie? Hoe krijg je intern de handen op elkaar? Welke partners heb je nodig en waar hebben de bewoners eigenlijk behoefte aan? Hierbij leren we van de ervaringen van OBGZ.

Ervaringen van OBGZ

Wouter van Balveren, manager innovatie bij OBGZ, vertelt:

Op welke manier heeft OBGZ een bijdrage geleverd in de noodopvang Heumensoord?

“We realiseerden allereerst een pop-up bieb op de noodopvanglocatie. Deze werd volledig bemenst door vrijwilligers; een grote groep betrokken en enthousiaste inwoners die ook hielp boeken en sponsorgeld in te zamelen. In een grote Nijmeegse boekhandel konden klanten taalboeken doneren voor de pop-up bieb. Ook zamelden we in onze vestigingen Engelstalige boeken en prentenboeken in. Doordat vrijwilligers zoveel vrijheid kregen, heeft dit project een hele grote en betrokken community opgeleverd. Met deze groep begonnen we daarna een taalmaatjesproject en organiseerden we culturele activiteiten in onze reguliere stadsbibliotheek. We wilden de bewoners van Heumensoord ook graag buiten de noodopvang laten kennismaken met de echte Bibliotheek.”

Wat is jullie ervaring? Wat heeft het opgeleverd?

“Het begin was hectisch. Toen de kinderen nog niet naar school gingen, kwamen er in de pop-up bieb soms 50 tot 100 kinderen tegelijkertijd, zeker als het slecht weer was. Dat was pittig voor de vrijwilligers. En voor de volwassenen die de taal wilden leren was de pop-up bieb daardoor geen aantrekkelijke plek. Later kwam er meer structuur in. Er kwamen toen kleinere groepjes kinderen, er kon gericht worden voorgelezen en er kwamen studietafels en taalboeken waarbij vrijwilligers als taalmaatje gingen meehelpen. Er werd veel gebruik gemaakt van de pop-up bieb en alle andere activiteiten die we organiseerden.”

Waarom vind je het belangrijk om andere bibliotheken hierbij te helpen?

‘Ik deel graag mijn kennis zodat andere bibliotheken er hun voordeel mee kunnen doen. Ik kon zelf voortborduren op de ervaringen die ik in 2015 had opgedaan, er was toen ook een grote noodopvanglocatie in Heumensoord voor de vluchtelingenstroom uit Syrië. Maar ik hoor ook dat bibliotheken zich afvragen hoe dit aan te pakken, niet iedereen hoeft zelf het wiel uit te vinden.’

Oproep

Zijn er in jouw gemeente ook plannen om een noodopvang te starten en heb je interesse om daar een actieve rol te vervullen? Meld je bij Karien van Buuren, adviseur bij Rijnbrink.