Aan de slag met digitaal burgerschap: de inspirerende aanpak van Bibliotheek Dalfsen
“Twee jaar geleden hebben we door een subsidie van de provincie Overijssel voor het eerst kennis kunnen maken met digitaal burgerschap. Samen met Rijnbrink en alle Overijsselse bibliotheken hebben we toen onderzocht wat het begrip inhoudt, welke rol voor de bibliotheek is weggelegd en voor welke doelgroepen wij als individuele bibliotheek iets zouden kunnen programmeren. Vervolgens hebben wij twee lezingen voor volwassenen ingekocht: een lezing van een hoogleraar over het herkennen van desinformatie en een lezing over het belang van een digitale detox. Beide avonden werden goed bezocht.”
(Financiële) ruimte om te ontwikkelen
Aan het woord zijn Jackeline Mekkes en Erika de Weerd van Bibliotheek Dalfsen. Jackeline is directeur, Erika is coördinator Leven Lang Leren. Jackeline vertelt: “Door die subsidie van de provincie is bij ons een zaadje geplant: we werden zelf enthousiast over het onderwerp digitaal burgerschap en ontdekten door de lezingen dat onze bezoekers er ook interesse in hebben. Kortom: we wilden hier méér mee gaan doen.” Erika vult aan: “Het onderwerp is nu één van de thema’s waarop we ons richten binnen het project Toekomstkracht, dat wordt gefinancierd door de provincie Overijssel. Daarnaast hebben we de Startregeling digitaal burgerschap aangevraagd, die gehonoreerd is. Zo hebben we mogelijkheden gecreëerd om met het thema aan de slag te gaan.”
Keuzes maken, zéker als kleine bibliotheek
In verschillende sessies heeft het team van Bibliotheek Dalfsen het onderwerp digitaal burgerschap onder een vergrootglas gelegd. Jackeline: “Het onderwerp digitaal burgerschap is breed. Wij hebben ervoor gekozen om ons te focussen op het vergroten van de digitale weerbaarheid, het herkennen van desinformatie en het vergroten van het moreel digitaal kompas. Daarnaast hebben we besloten dat we ons richten op de doelgroepen 6 tot 18 jaar en 40+. Per doelgroep hebben we bepaald welk maatschappelijk resultaat we willen bereiken. Het is belangrijk om keuzes te maken, zeker als kleine bibliotheek.”
Van Theory of Change (ToC) tot omgevingsanalyse
Erika gaat verder: “We hebben een veranderstrategie (Theory of Change – ToC) ontwikkeld om onze doelstellingen scherp te krijgen en onze doelgroepen vast te stellen. Voor ons was het maken van zo’n ToC nieuw en dus een mooie gelegenheid om ervan te leren. We zijn er enthousiast over, onder meer omdat het helpt om de maatschappelijke impact van je werk helder te krijgen en resultaten te meten. Vanaf nu willen we een ToC dan ook bij andere projecten inzetten. Ook hebben we een omgevingsanalyse uitgevoerd, om te onderzoeken welke andere organisaties in de gemeente we zouden kunnen aanhaken.”
Plannen voor de doelgroepen
“Tot slot hebben we binnen de Startregeling een lokaal plan geformuleerd met daarin concrete ideeën voor onze gekozen doelgroepen”, zegt Jackeline. “Wat de jeugd betreft is onze programmering nu vooral gericht op het bevorderen van leesplezier en het ontdekken van nieuwe technologieën in ons maakpunt. We programmeren nog niet op het bevorderen van informatievaardigheden, en daar willen we een stap in maken. 40-plussers zijn druk met bijvoorbeeld werk en het gezin en zijn daardoor niet veel in onze bibliotheek te vinden. Maar tijdens de twee lezingen zaten er wél mensen uit deze doelgroep in de zaal. Ook hier zien we dus kansen.”
Het vervolg: de ProgrammeringsregelingI
nmiddels heeft Bibliotheek Dalfsen de vervolgaanvraag ingediend: de Programmeringsregeling digitaal burgerschap. “Die is onder voorwaarden gehonoreerd, want we moeten eerst nog een behoeftenonderzoek doen”, vertelt Erika. “We waren één van de eerste én één van de kleinste bibliotheken die meededen aan de Startregeling. Dat betekende: pionieren. Zo lukte het ons niet om al een behoeftenonderzoek te doen binnen het traject van de Startregeling. Dit onderzoek vindt nu plaats onder de vlag van de Programmeringsregeling. We hebben tot mei 2024 de tijd om dit onderzoek uit te voeren en met een programmavoorstel te komen.”
Een nauwe samenwerking met Rijnbrink
Jackeline: “Het is mooi dat we samen met Rijnbrink aan het leren zijn. Ze hebben de Startregeling van begin tot eind begeleid: ze waren onze sparringpartner, hebben samen met ons de teamsessies vormgegeven en keken kritisch mee bij de documenten die we moesten opleveren. Nu zijn ze actief betrokken bij het behoeftenonderzoek en de Programmeringsregeling.” Beide: “Het mooie van samenwerken met Rijnbrink is niet alleen dat ze veel expertise hebben, maar ook dat ze ervaringen delen van andere bibliotheken. En de kennis en ervaring die Rijnbrink nu bij óns opdoet, kunnen ze straks weer met anderen delen. Het zou mooi zijn als er een olievlek ontstaat en zoveel mogelijk bibliotheken actief met digitaal burgerschap aan de slag gaan.”
