Van competenties en samenwerking tot cultuur en leiderschap
Onlangs heb ik samen met een groep collega’s een communitiereis naar Lissabon en Evora gemaakt. Een groep van 14 collega’s van Bibliotheek Salland, RIQQ, Rivierenland, de bblthk, Deventer en Wijchen. We hebben vier bibliotheeklocaties bezocht, die elk op hun eigen manier invulling geven aan de communitie bibliotheek als groeiplek voor bewoners in de wijk, buurt, dorp of stad. Você viaja com? (reis je mee?)
Wat ik heb geleerd? Dat lees je in drie blogverhalen. Deze blog gaat over cultuur en leiderschap. De andere blogs gaan over visie en missie en thema’s, locaties en programmering.
Competenties
Wat mij opviel aan de mensen die in de Portugese bibliotheken werken is dat ze extern gericht en betrokken zijn en een hart voor de bibliotheek en voor mensen hebben. Ze zijn netwerkers die het gesprek aangaan met potentiële samenwerkingspartners en inwoners uit de lokale omgeving.
Het doel is mensen in de bibliotheek krijgen die niet de lezers zijn (die komen al). Juist van waarde zijn voor de groep die verder van je afstaat is belangrijk om je te ontwikkelen tot community bibliotheek. De bibliotheekmedewerkers gaan met deze inwoners in gesprek. Dit doen ze niet met een programma in hun achterhoofd, maar vanuit een open en oprecht geïnteresseerde houding. Wat speelt er in de lokale omgeving, buurt, het gezin, de persoon?
Samenwerking
De Portugese bibliotheken werken veel samen met bedrijven en organisaties uit de lokale omgeving. Altijd vanuit de waarde om terug te leveren aan de lokale gemeenschap. En telkens ook vanuit de vraag: hoe kan de lokale omgeving nog beter worden van deze activiteit? De communicatie is vooral gericht op de samenwerkingspartner, die zelf de werving voor zijn eigen deelnemers doet. De bibliotheek verzorgt via algemenere kanalen de werving.
De bibliotheek geeft de partners een brief van aanbeveling; belangrijk voor partners, omdat hiermee zichtbaar wordt dat ze zich inzetten voor de lokale samenleving. Daarnaast draait het veel om persoonlijke contact en relaties. Geen formele samenwerkingen met overeenkomsten, maar inzet van lokale ondernemers om de directe omgeving een stap verder te brengen.
Bij sommige bibliotheken wordt 75% van de programmering opgezet met partners. Partners hebben hart voor de stad. De bibliotheek faciliteert, biedt koffie/thee, zaalruimte, meedenkkracht, begeleiding. De kernvoorwaarden voor samenwerking zijn:
- Niet commercieel/geen winstoogmerk
- Waarde terug leveren aan lokale omgeving
- Hart voor mensen en de wijk of buurt
Cultuur en leiderschap
De directeuren waren in alle bibliotheken de grote motivator, de drijvende kracht. Zij wilden van de bibliotheek een community bibliotheek maken. Die openheid naar de buurt toe en het openstaan voor nieuwe, andere ideeën geeft medewerkers vertrouwen om hierin mee te gaan en eraan bij te dragen. De directeur is het gezicht van de bibliotheek en zorgt voor de juiste toon. Hij of zij verbindt mensen, onderhoudt partnerrelaties en is de trekker bij het doorvoeren van veranderingen. Dit alles op een manier die gedragen wordt door de medewerkers.
Directeur Bibliotheek Evora: ‘Soms vraag ik om over iets goed na te denken en met een oplossing te komen. Ik draai me om en de oplossing is al gedaan ;-).’
Ook is de cultuur niet vanuit de hoogte maar vanuit de mensen. Dit komt tot uitdrukking in het gebruik van veel humor met relativeringsvermogen. Zo heet bijvoorbeeld in een zeer klassiek uitziende bibliotheek de eerste zaal, ‘de eerste kamer’. De zaal die daarna werd gebouwd ‘de tweede kamer’ en de laatste zaal kreeg als naam ‘de nieuwste kamer’. Dus geen schrijversnamen of goed doordachte passende oplossingen, maar juist luchtig met een vleugje humor. En zo dus wel heel toegankelijk voor heel veel mensen (afbrokkelen ivoren toren-idee).
Kernpunten cultuur
Even inzoomend op cultuur hebben we tijdens onze reis de volgende uitspraken gehoord die de essentie van de bibliotheek in Portugal goed weergeven. Ik deel ze graag met je:
- Yes, Yes, Yes, we can! Dit is het basisuitgangspunt.
- Maak de bibliotheek niet zo serieus.
- Liefde voor de bibliotheek als veilige, onafhankelijke plek.
- Van waarde willen zijn voor mensen.
- Niet formeel en zakelijk maar met elkaar overleggen en doen.
Ik hoop dat je een beter beeld hebt gekregen van hoe de Portugese community bibliotheken werken. Ik heb er veel van geleerd en ik ben erg geïnspireerd geraakt door de passie en de betrokkenheid van de bibliotheekmedewerkers.
In de volgende blog ga ik dieper in op hoe de Portugese bibliotheken hun gebouwen, middelen en programmering inzetten met het oog op communities. Dus ‘continue lendo‘ (blijf lezen). Heb je vragen of opmerkingen over onze reis? Laat het me weten per mail of post op LinkedIn!
Vriendelijke groet,
Remko Hekkers
Dit is de weblog van Remko Hekkers. Hij is marketing- en communicatieadviseur bij Rijnbrink en helpt bibliotheken en cultuurorganisaties om nieuwe doelgroepen te vinden, te boeien en duurzaam te verbinden. Heb je vragen? Mail remko.hekkers@rijnbrink.nl of volg hem op linkedin.com/in/remkohekkers.