Zorgtechnologie in de Bibliotheek
Zorgtechnologie kan de zorg efficiënter maken – en zo de druk verlagen – en geeft mensen meer inzicht in en regie op hun eigen zorg en gezondheid. Maar hoe kijken senioren eigenlijk tegen zorgtechnologie aan – kunnen ze wel meekomen in de snelle ontwikkeling ervan? Kunnen bibliotheken hierbij ondersteuning bieden en/of informatie geven en zo ja, hoe? En hoe kunnen bibliotheken de kloof tussen digitaal vaardige 55-plussers en digibeten verkleinen, zodat íedereen zorgtechnologie kan gebruiken wanneer dat nodig is? Saskia Lenis – projectmedewerker Educatie, Cultuur en Samenleving bij Rijnbrink – deed er voor haar studie Toegepaste Gerontologie onderzoek naar.
Zorgtechnologie verdelen in thema’s
Voor het onderzoek heeft Lenis zich gericht op de technologie die door senioren zélf gebruikt wordt of kan worden. Het gaat dan om elektronische apparaten waar mensen bijvoorbeeld hun bloeddruk of hartslag mee kunnen meten en om digitale toepassingen zoals apps, websites en online programma’s. In het onderzoek geeft Lenis bibliotheken concrete tips mee. Ze vertelt: “Omdat senioren zorgtechnologie een té breed en té onduidelijk begrip vinden, kunnen bibliotheken het onderwerp beter aanbieden in thema’s als ‘vitaliteit’, ‘langer thuis wonen’ en ‘betrouwbaarheid en privacy’ – duidelijke thema’s die écht bij deze doelgroep leven. Om een heel relevant en aantrekkelijk aanbod te kunnen ontwikkelen, raad ik Bibliotheken verder aan om het gesprek aan te gaan met de doelgroep, bijvoorbeeld via lokale ouderenbonden of -verenigingen. Bovendien is er een groot netwerk rondom zorgtechnologie. Bibliotheken kunnen de kennis van lokale zorgprofessionals, welzijnsprofessionals en onderwijsinstellingen via de Bibliotheek doorgeven.”
Zorgtechnologie integreren in bestaand aanbod
Oortwijn vult aan: “Als bibliotheken nieuwe contacten met expertise aantrekken, hoeven ze alleen maar te faciliteren. Zo kunnen ze het onderwerp zorgtechnologie al heel snel aanbieden – in nieuw aanbod óf in bestaande programmering. Veel ondersteuningsbehoeftes van de respondenten liggen in het verlengde van dingen die bibliotheken al doen. Het is verrijkend op wat bijvoorbeeld al wordt aangeboden op het gebied van laaggeletterdheid en het ontwikkelen van digitale vaardigheden, denk aan Klik & Tik en Digivitaler.”
Tussen wal en schip
Waarom is het eigenlijk zo belangrijk dat bibliotheken het onderwerp zorgtechnologie oppakken en hierbij de samenwerking opzoeken met het netwerk én de doelgroep? “Omdat zorgprofessionals zich richten op patiënten, andere professionals en mantelzorgers en niet op mensen die nog niet ziek zijn en nog geen zorg nodig hebben”, zegt Oortwijn. “Die laatste groep kan echter wel digibeet of niet digitaal vaardig zijn en komt vaak ook wel bij de Bibliotheek. Wanneer deze mensen dan wel een keer ziek worden of om een andere reden zorg nodig hebben en dus zorgtechnologie moeten gebruiken, is de drempel te hoog en ontstaat er stress. Ze vallen dan tussen wal en schip. De Bibliotheek kan deze mensen op tijd ondersteunen, zodat ze mee kunnen blijven draaien in de samenleving en gezondheidszorg – ook op moeilijke momenten. Bovendien verschuift in de zorg het accent steeds meer van zorgbehandeling naar behoud en/of toename van gezondheid en welzijn. Dat betekent dat íedereen straks zorgtechnologie moet kunnen gebruiken en niet alleen de mensen die een zorgbehandeling nodig hebben.”
De rol van Rijnbrink en bibliotheken
Rijnbrink zelf gaat ook aan de slag met de uitkomsten van het onderzoek. Oortwijn en Lenis: “In Overijssel ontwikkelen we samen met bibliotheken bijvoorbeeld vernieuwende programma’s op het gebied van Artificial Intelligence, maakeducatie en burgerwetenschap, maar ook op het gebied van zorgtechnologie. We hebben van de provincie budget gekregen om met deze programma’s te experimenteren onder de noemer Digitaal Burgerschap. Eind 2022 doen we een effectmeting, zodat we in 2023 concrete vervolgstappen kunnen zetten. Ook werken we samen met Technologie & Zorg Academie (TZA). Deze partij heeft een concept voor zorgprofessionals ontwikkeld in het kader van bewustwording, acceptatie en adoptie van zorgtechnologie. We werken nu samen aan een doorvertaling van dit concept voor bibliotheken zodat Overijsselse bibliotheken de mogelijkheid hebben om bezoekers vanaf het najaar kennis te laten maken met zorgtechnologie.”
